Ung thư đại trực tràng: Căn bệnh phổ biến ở trung niên nhưng có thể phòng ngừa sớm
- Trung tâm Phẫu thuật Gan mật & Tiêu hóa Nhiệt đới
- 9 thg 10
- 7 phút đọc
Ung thư đại trực tràng là một trong những căn bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu. Theo thống kê năm 2020, thế giới ghi nhận hơn 1,9 triệu ca mắc mới và hơn 930.000 ca tử vong do căn bệnh này. Đây là loại ung thư đứng thứ ba về số ca chẩn đoán mới và đứng thứ hai về số ca tử vong mỗi năm.
Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng cũng đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt ở nhóm tuổi trung niên trở lên. Tuy nhiên, tin vui là bệnh hoàn toàn có thể được phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả nếu mỗi người chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ và thay đổi lối sống lành mạnh.
Cấu trúc đại trực tràng và cơ chế hình thành ung thư
Đại trực tràng là phần cuối của hệ tiêu hóa, bao gồm đại tràng và trực tràng. Đại tràng đảm nhận chức năng hấp thụ nước và muối khoáng còn sót lại trong quá trình tiêu hóa, trong khi trực tràng dài khoảng 15 cm có nhiệm vụ chứa chất thải trước khi được thải ra ngoài.
Ung thư đại trực tràng hình thành khi các tế bào tại khu vực này phát triển bất thường và không còn chịu sự kiểm soát. Đáng lo ngại là bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, dẫn đến nhiều trường hợp được phát hiện khi đã ở giai đoạn tiến triển.
Phần lớn ung thư đại trực tràng bắt đầu từ những khối u nhỏ gọi là polyp. Các polyp hình thành trên lớp niêm mạc bên trong ruột và có thể mất từ 10–15 năm để phát triển thành ung thư. Không phải tất cả polyp đều nguy hiểm, nhưng một số loại — đặc biệt là polyp tuyến (adenoma) — có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư. Polyp tuyến có thể ở dạng u tuyến ống (phổ biến), u tuyến nhung mao (dễ hóa ác tính hơn) hoặc dạng hỗn hợp. Ngoài ra, còn có polyp tăng sản và polyp viêm, nhìn chung là lành tính nhưng nếu polyp tăng sản lớn hơn 1 cm thì vẫn cần được theo dõi kỹ.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ polyp trở thành ung thư gồm kích thước trên 1 cm, xuất hiện nhiều polyp hoặc có dấu hiệu loạn sản trên mô học. Đây chính là lý do các chuyên gia khuyến cáo nên tầm soát định kỳ bằng nội soi đại tràng để phát hiện và xử trí polyp trước khi chúng phát triển thành ung thư.
Dấu hiệu và triệu chứng của ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng thường phát triển âm thầm, đặc biệt ở giai đoạn đầu hầu như không có triệu chứng đặc trưng. Nhiều người vẫn sinh hoạt bình thường cho tới khi bệnh tiến triển nặng. Tuy nhiên, khi ung thư phát triển, các dấu hiệu thường gặp có thể bao gồm:
Thay đổi thói quen đại tiện như tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài, thay đổi hình dạng phân hoặc cảm giác đi tiêu không hết.
Chảy máu trực tràng, máu có thể đỏ tươi hoặc đen sẫm.
Đau bụng âm ỉ hoặc dai dẳng, cảm giác đầy hơi, chuột rút hoặc chướng bụng.
Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân.
Thiếu máu do thiếu sắt gây mệt mỏi, da xanh xao.
Khi bệnh tiến triển, có thể xuất hiện khối u ở bụng, gan to, vàng da hoặc khó thở nếu ung thư di căn.
Các triệu chứng này rất dễ bị nhầm lẫn với những bệnh lý lành tính khác như trĩ hoặc viêm dạ dày, khiến người bệnh chủ quan và chậm trễ trong việc đi khám.
Các phương pháp chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm:
Xét nghiệm máu và phân: giúp phát hiện máu ẩn trong phân và các dấu ấn khối u (CEA).
Nội soi đại trực tràng và sinh thiết: được xem là “tiêu chuẩn vàng” để xác định bệnh.
Chẩn đoán hình ảnh: như chụp CT scan, MRI, siêu âm nội soi hoặc PET scan nhằm đánh giá mức độ lan rộng và di căn.
Ung thư đại trực tràng có thể kiểm soát hiệu quả nếu phát hiện sớm. Do đó, việc chủ động đi khám và tầm soát định kỳ đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư đại trực tràng
Nguyên nhân chính xác của ung thư đại trực tràng chưa được xác định, nhưng các nghiên cứu cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, môi trường và lối sống có ảnh hưởng lớn. Các yếu tố nguy cơ được chia thành hai nhóm:
Các yếu tố có thể kiểm soát
Thừa cân, béo phì, chế độ ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, đái tháo đường hoặc kháng insulin đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Việc nấu thịt ở nhiệt độ cao như chiên, nướng cũng có thể tạo ra chất gây ung thư. Ngược lại, chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm đáng kể nguy cơ.
Các yếu tố không thể thay đổi
Tuổi tác, giới tính nam, tiền sử polyp đại trực tràng, bệnh viêm ruột mạn tính, yếu tố di truyền (như hội chứng Lynch hoặc bệnh đa polyp tuyến gia đình), tiền sử gia đình có người mắc ung thư và từng xạ trị vùng bụng đều là những yếu tố nguy cơ không thể kiểm soát.
Phòng ngừa ung thư đại trực tràng hiệu quả
Phòng ngừa chủ động là chìa khóa để giảm tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư đại trực tràng. Các chuyên gia khuyến nghị:
Tầm soát định kỳ: Người có nguy cơ trung bình nên bắt đầu nội soi đại tràng từ 45 tuổi. Người có nguy cơ cao nên tầm soát sớm hơn theo hướng dẫn của bác sĩ.
Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn. Nên bỏ thuốc lá, uống rượu bia ở mức hợp lý, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, kiểm soát cân nặng và bệnh lý nền.
Chỉ số BMI xác định tình trạng dinh dưỡng Không bỏ qua tín hiệu cơ thể: Khi có dấu hiệu bất thường, hãy đi khám sớm để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
5 quan niệm sai lầm phổ biến về ung thư đại trực tràng
“Ung thư đại trực tràng chỉ ảnh hưởng đến người lớn tuổi.”Thực tế, số ca ở người trẻ đang tăng khoảng 2,2% mỗi năm. Vì vậy, không nên chủ quan dù bạn còn trẻ.
“Bệnh chỉ xảy ra ở nam giới.”Nam giới có nguy cơ cao hơn nhưng nữ giới cũng hoàn toàn có thể mắc bệnh.
“Không thể phòng ngừa được.”Trên thực tế, đây là một trong những ung thư dễ phòng ngừa nhất nhờ tầm soát và loại bỏ polyp sớm.
“Bệnh luôn có triệu chứng.”Ung thư đại trực tràng có thể âm thầm tiến triển mà không gây dấu hiệu cảnh báo rõ rệt.
“Mắc ung thư đại trực tràng đồng nghĩa với tử vong.”Nếu phát hiện sớm, tỷ lệ sống sót rất cao. Nhiều bệnh nhân có thể điều trị khỏi hoặc sống khỏe mạnh lâu dài sau điều trị.
Kết luận
Ung thư đại trực tràng là căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc tầm soát định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và không chủ quan với các dấu hiệu bất thường là những yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
Trung tâm Phẫu thuật Gan mật và Tiêu hóa luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc sức khỏe hệ tiêu hóa. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ, đừng ngần ngại liên hệ để được tư vấn và thăm khám kịp thời.
Địa chỉ điều trị các bệnh Gan mật, Tiêu hóa, Ung bướu uy tín
Trung tâm Phẫu thuật Gan mật - Tiêu hóa là một trong những cơ sở hàng đầu trong tư vấn, tầm soát và điều trị các bệnh Gan mật, Tiêu hóa, Ung bướu. Trung tâm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện với các phương pháp điều trị tiên tiến như phẫu thuật, đốt sóng cao tần (RFA), nút mạch hóa chất, điều trị toàn thân bằng thuốc nhắm đích, liệu pháp miễn dịch và kháng thể đơn dòng.
Không gian điều trị được thiết kế hiện đại, với phòng bệnh, cơ sở vật chất tiện nghi, mang lại cảm giác thoải mái và riêng tư cho người bệnh.
Đội ngũ y bác sĩ tại Trung tâm Phẫu thuật Gan mật - Tiêu hóa có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong điều trị các bệnh Gan mật, Tiêu hóa, Ung bướu. Các bác sĩ luôn cập nhật những tiến bộ y khoa mới nhất, áp dụng phác đồ điều trị theo tiêu chuẩn quốc tế, giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Địa chỉ: Tầng 3 khoa Ngoại, phòng 213 Phòng khám Gan mật - Tiêu hóa, Xã Thiên Lộc, Hà Nội
Điện thoại: 0339 000 533 - Giám đốc: Tiến sĩ Bs Nguyễn Minh Trọng
Email: ganmat.nhietdoitw@gmail.com
Bình luận