Di căn xương trong ung thư gan (HCC) - Ca bệnh hiếm gặp và phức tạp
- Trung tâm Phẫu thuật Gan mật & Tiêu hóa Nhiệt đới
- 12 thg 8
- 5 phút đọc
Di căn xương từ ung thư gan (HCC) tuy hiếm gặp nhưng gây đau đớn dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Tìm hiểu nguyên nhân, phương pháp điều trị và ca bệnh thực tế tại Trung tâm Phẫu thuật Gan mật – Tiêu hóa.
Di căn xương – biến chứng nguy hiểm của ung thư giai đoạn muộn
Phần lớn các trường hợp ung thư xương là thứ phát, nghĩa là bắt nguồn từ một khối u nguyên phát ở cơ quan khác rồi di căn đến xương. Nguồn gốc có thể là các khối u nội tạng như ung thư vú, tuyến tiền liệt, phổi, thận, tuyến giáp, hoặc các bệnh ác tính của hệ tạo máu. Di căn xương thường gây đau đớn dữ dội, làm giảm khả năng vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Tỷ lệ di căn xương thay đổi tùy loại ung thư. Nghiên cứu khám nghiệm tử thi cho thấy:
Ung thư vú và tuyến tiền liệt: 68–74%
Ung thư phổi, tuyến giáp, thận: 28–34%
Một số ung thư đường tiêu hóa: rất hiếm di căn đến xương
Mỗi loại khối u khi di căn đến xương có đặc điểm riêng về tốc độ tiến triển, nguy cơ gãy xương bệnh lý, đáp ứng với điều trị và khả năng kiểm soát tại chỗ. Việc đánh giá toàn diện các yếu tố này trong hội chẩn đa chuyên khoa là cơ sở để lựa chọn chiến lược điều trị tối ưu, bao gồm hóa trị, xạ trị và phẫu thuật.
Phẫu thuật đối với di căn xương trong ung thư gan
Quyết định phẫu thuật trên một tổn thương xương di căn, có hoặc không có gãy xương bệnh lý không phải lúc nào cũng dễ dàng. Điều trị không phẫu thuật trong những trường hợp này được dành riêng cho những bệnh nhân đang ở giai đoạn cuối của bệnh. Mặt khác, gãy xương bệnh lý hoàn toàn ở các xương dẹt của bộ xương trục, chẳng hạn như xương sườn, xương chậu, xương ức và xương bả vai hầu như không bao giờ được điều trị bằng phẫu thuật.
Các vị trí di căn ngoài gan thuận lợi nhất từ HCC là phổi và hệ thần kinh trung ương (CNS). Trái ngược với ung thư dạ dày, ung thư phổi hoặc ung thư vú, tỷ lệ di căn xương từ HCC rất hiếm và tỷ lệ này được báo cáo là dao động từ 3% đến 20%. Các vị trí phổ biến nhất của tổn thương xương, theo thứ tự giảm dần, là đốt sống, xương chậu, xương sườn, hộp sọ, xương cánh tay và xương ức.
Điều trị di căn ngoài gan, bao gồm cả di căn xương, ở bệnh nhân HCC gặp nhiều khó khăn do đa số người bệnh kèm bệnh gan mạn tính hoặc xơ gan, làm giảm khả năng đáp ứng với hóa trị toàn thân. Xạ trị thường được sử dụng để kiểm soát đau và tổn thương tại chỗ, tuy nhiên hiện chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về hiệu quả của xạ trị riêng cho di căn xương từ HCC.
Phẫu thuật cắt bỏ di căn ngoài gan có mục tiêu loại bỏ hoàn toàn khối u ở cơ quan khác hoặc hạch bạch huyết, đồng thời kết hợp điều trị khối u gan nguyên phát. Ở những bệnh nhân có di căn giới hạn, sức khỏe tổng thể tốt và tổn thương có thể loại bỏ hoàn toàn, phẫu thuật không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống và có khả năng kéo dài thời gian sống. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp đều đủ điều kiện phẫu thuật. Quyết định này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí, số lượng di căn, giai đoạn bệnh, chức năng gan, sức khỏe toàn thân, khả năng chịu đựng ca mổ và thời gian hồi phục.
Trong ung thư gan tiến triển, hóa trị vẫn là lựa chọn điều trị phổ biến, bao gồm cả cho bệnh nhân có di căn xương. Hóa trị hướng tới cả khối u nguyên phát tại gan và các tổn thương di căn, trong đó có xương, với mục tiêu kiểm soát bệnh ở mức toàn thân.
Ca lâm sàng về ca bệnh
Bệnh nhân nam 45 tuổi, tiền sử viêm gan B mạn tính, đã phẫu thuật cắt gan điều trị ung thư gan (HCC) từ tháng 4/2024, sau đó tái phát và được điều trị RFA + TACE vào tháng 12/2024. Bệnh nhân đi khám định kỳ và theo đõi thường xuyên.
Tháng 4/2025, bệnh nhân tái khám và phát hiện tổn thương thứ phát tại cung sau xương sườn số 7. Chụp phim CT gan không có tổn thương mới, bệnh nhân có chỉ định điều trị hóa chất toàn thân nhưng vì điều kiện kinh tế, gia đình xin tạm hoãn điều trị.
Sau 1 tháng, bệnh nhân nhập viện lại vì đau lưng tăng nhiều. Kết quả thăm khám và chẩn đoán hình ảnh cho thấy: Tổn thương xương sườn 7 bên trái xâm lấn phần mềm, kích thước 57×33mm, sinh thiết xác định carcinoma di căn xương.
Qua hội chẩn Phẫu thuật Gan mật – Tiêu hóa và Phẫu thuật Lồng ngực, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ di căn.
Ca mổ thành công, chức năng vận động bảo tồn, đau giảm rõ rệt; bệnh nhân được tư vấn tiếp tục hóa trị sau mổ.
Kết luận và khuyến cáo
Dù di căn xương ở HCC xảy ra ít hơn so với một số loại ung thư khác, khi có biểu hiện cần được phát hiện sớm và đánh giá toàn diện. Điều trị đa mô thức, dựa trên hội chẩn liên chuyên khoa, giúp tối ưu hóa hiệu quả: hóa trị cho bệnh toàn thân, xạ trị giảm đau tại chỗ và phẫu thuật cho những trường hợp chọn lọc. Bệnh nhân HCC cần tái khám định kỳ và thông báo ngay các triệu chứng đau xương mới xuất hiện để được can thiệp kịp thời.
Địa chỉ: Tầng 3 khoa Ngoại, phòng 213 Phòng khám Gan mật - Tiêu hóa, Thôn Bầu, Xã Kim Chung, Huyện Đông Anh, Hà Nội
Điện thoại: 0339 000 533 - Giám đốc: Tiến sĩ Bs Nguyễn Minh Trọng